Po prawie czterech miesiącach od wejścia w życie rozporządzenia MON z 19 maja br. w sprawie nauki żołnierzy zawodowych, resort obrony narodowej opublikował projekt nowych przepisów wykonawczych. Zmiany dotyczą przede wszystkim sposobu ustalania kosztów związanych z pobieraniem nauki przez żołnierza zawodowego w ośrodkach i jednostkach oraz przypadki zwrotu poniesionych przez wojsko kosztów.
Projekt nowych przepisów wykonawczych powiela dotychczasowe rozwiązania zawarte w rozporządzeniu MON z 19 maja 2023 r. w sprawie nauki żołnierzy zawodowych ( Dz.U. poz. 1092), które weszło w życie od 27 czerwca 2023 r. Stanowi wykonanie rozszerzonego upoważnienia ustawowego, o którym mowa w art. 10 pkt 29 ustawy 17 sierpnia 2023 r. o zmianie ustawy o Agencji Mienia Wojskowego, w tym również ustawy z 11 marca 2022 r. o obronie Ojczyzny (Dz. U. poz. 1872). Nowe regulacje dotyczą m.in. sposobu ustalania kosztów związanych z pobieraniem nauki przez żołnierza zawodowego pełniącego służbę nie tylko w uczelni wojskowej czy szkole podoficerskiej, ale także w jednostce wojskowej, centrum lub ośrodku szkolenia oraz trybu zwrotu tych kosztów.
Wniosek o pomoc do dowódcy jednostki wojskowej
Nie wiadomo dlaczego rozporządzenie MON, które weszło w życie przed 4 miesiącami nie jest nowelizowane, a wymienia się na nowe. Warto więc przypomnieć o podstawowych zasadach udzielania żołnierzom zawodowym pomocy w związku z pobieraniem przez nich nauki w kraju i za granicą. Zgodnie z zapisami ustawy o obronie Ojczyzny (wcześniej także pragmatycznej) żołnierz zawodowy może kształcić się także poza wojskiem, jeśli nie koliduje to z jego obowiązkami służbowymi.
Przepisy ustawy wskazują dowódcę jednostki wojskowej jako organ udzielający żołnierzowi zawodowemu, na jego wniosek, pomocy w związku z pobieraniem przez niego nauki.
W dokumencie poza informacją o formie pomocy trzeba podać m.in. kierunek studiów, terminy zajęć, koszty edukacji, planowany czas ukończenia nauki oraz kwalifikacje, które żołnierz uzyska po ukończeniu kształcenia. Należy przy tym poinformować o ewentualnych, wcześniej otrzymanych, formach pomocy w związku z podjętą nauką.
Rozpatrując wniosek dowódca JW powinien m.in. uwzględnić kierunki rozwoju zawodowego żołnierza zawodowego oraz jego potrzeby szkoleniowe wyartykułowane w jego opinii służbowej. Podejmując decyzję o udzieleniu pomocy w związku z pobieraniem nauki dowódca został zobowiązany podpisać umowę, o której mowa w art. 105 ust. 5 ustawy według wzoru określonego w załączniku nr 1 do tego rozporządzenia. W przypadku gdy koszt nauki przekracza sześciokrotność najniższego uposażenia zasadniczego żołnierza zawodowego (obecnie 29 760 zł), umowa powinna określać warunki zwrotu kosztów poniesionych na jego utrzymanie i naukę w przypadku przerwania, odwołania z kształcenia lub zwolnienia z zawodowej służby wojskowej przed określonym w umowie okresem służby wojskowej.
Ponadto, w przypadku wniosku podoficera lub szeregowego o udzielenie pomocy w związku z pobieraniem nauki na studiach lub studiach podyplomowych dowódca jednostki wojskowej przed podjęciem decyzji uzgadnia ją z dyrektorem Departamentu Kadr.
Po ich ustaleniu zwraca się, w szczególności przy wykorzystaniu elektronicznego systemu ewidencji wojskowej, do organu uprawnionego do wyznaczania żołnierza zawodowego na stanowisko służbowe wyższe od zajmowanego z wnioskiem o wyrażenie zgody na zawarcie umowy,.
Pomoc może być udzielana w formie finansowej lub niefinansowej. Przede wszystkim chodzi o pokrycie czesnego (w tym opłaty rekrutacyjnej), a także kosztów opłat za noclegi, wyżywienie i przejazdy. Uczący się żołnierz może również liczyć na pomoc niezwiązaną z finansami, czyli na przykład na ograniczenie liczby służb dyżurnych, wyjazdów służbowych czy zlecanych zadań.
Kiedy dowódca JW może odmówić udzielenia pomocy
Żołnierz zawodowy ubiegający się o udzielnie pomocy w związku z pobieraniem nauki otrzyma decyzję odmowną w przypadku:
- niezaplanowania środków w planie finansowym,
- niespełnienia warunków, o których mowa w art. 105 ust. 4 ustawy (pomoc może być udzielona wyłącznie w przypadkach, gdy poziom i kierunek nauki są zbieżne z wymaganiami kwalifikacyjnymi na zajmowanym lub na planowanym do wyznaczenia stanowisku służbowym),
- niewyrażenia zgody, o której mowa w art. 105 ust. 5 ustawy ( chodzi o umowę z dowódcą JW, w której określa między innymi rodzaj pomocy).
Ponadto, dowódca JW może również odmówić żołnierzowi zawodowemu udzielenia pomocy finansowej w przypadku, gdy naukę spełniającą warunki, można było zrealizować w ramach systemu doskonalenia zawodowego.
Zgłoszenie kandydatury powinna nastąpić nie później niż na 2 miesiące przed planowanym rozpoczęciem nauki w kraju. Po weryfikacji wykaz imienny żołnierzy zawodowych zakwalifikowanych na naukę powinien być przesłany do podmiotu prowadzącego naukę nie później niż na 1 miesiąc przed planowanym rozpoczęciem nauki w kraju. Na tej podstawie dowódca JW kieruje żołnierza zawodowego na naukę, a fakt skierowania stwierdza się w rozkazie dziennym jednostki wojskowej.
Organem uprawnionym do odwołania żołnierza zawodowego z nauki w kraju lub za granicą jest co do zasady organ, który skierował żołnierza zawodowego na tę naukę. Skierowanie na naukę i odwołanie z niej następuje w drodze decyzji tylko w przypadku nauki za granicą.
Zwrot kosztów w przypadku nieukończenia nauki
W przypadku żołnierza zawodowego którego planuje się na koszt wojska skierować na studia lub naukę albo staż, kurs lub specjalizację lub inne formy szkolenia i doskonalenia zawodowego w kraju lub za granicą, których koszt przekracza sześciokrotność najniższego uposażenia zasadniczego żołnierza zawodowego (obecnie 29 760 zł) zawiera się umowę. Określa ona warunki zwrotu kosztów poniesionych na jego utrzymanie i naukę w przypadku przerwania, odwołania z kształcenia lub zwolnienia z zawodowej służby wojskowej przed określonym w umowie okresem służby wojskowej w wysokości proporcjonalnej do czasu służby po zakończeniu tej nauki.
Rozporządzenie zawiera również katalog świadczeń, które w szczególności bierze się pod uwagę przy wyliczaniu kosztów poniesionych w związku z pobieraniem przez żołnierza zawodowego nauki, o których mowa w art. 106 ust. 1 ustawy.
Szczegóły zawiera § 19 rozporządzenia MON. Zalicza się do nich koszty przypadające na jednego żołnierza w zakresie zakwaterowania, umundurowania, wyżywienia i innych świadczeń związanych z nauką.
Żołnierz będzie musiał zwrócić pomoc finansową w sytuacji, gdy np.: przerwie naukę lub zostanie zwolniony z zawodowej służby z powodu otrzymania oceny niedostatecznej w opinii służbowej, odmowy pełnienia służby na równorzędnym lub wyższym stanowisku służbowym, degradacji, nieusprawiedliwionej nieobecności w służbie przez 3 dni robocze czy prawomocnego orzeczenia o wymierzeniu kary dyscyplinarnej usunięcia z zawodowej służby wojskowej.
Do niedawna przepisy przewidywały 14-dniowy termin zwrotu środków finansowych od momentu, w którym żołnierz otrzymał wezwanie do zapłaty. Od 27 czerwca br. jest możliwość odroczenia tego terminu lub rozłożenia należnej kwoty zwrotu na raty. Na wniosek żołnierza zawodowego, w drodze umowy zawartej między nim a dowódcą, termin zwrotu może zostać odroczony maksymalnie do 12 miesięcy lub kwota, którą wojskowy ma oddać, zostanie rozłożona na 24 raty.
Jeden egzemplarz umowy dotyczącej udzielenia pomocy w związku z pobieraniem przez żołnierza zawodowego nauki lub umowy o skierowanie żołnierza zawodowego na naukę za granicą włącza się do teczki akt personalnych żołnierza zawodowego.
Jednocześnie, żołnierz zawodowy, który nie ukończył nauki, może wystąpić z wnioskiem do szefa MON o zwolnienie go z obowiązku zwrotu kosztów poniesionych przez resort obrony narodowej na jego naukę.
W szczególnie uzasadnionych przypadkach szef MON może przychylić się do wniosku żołnierza zawodowego i określić wymiar takiego zwolnienia, przy czym minimalnym wymaganym poziomem pokrycia przez żołnierza zawodowego zwrotu kosztów pozostaje dwunastokrotność miesięcznego uposażenia zasadniczego wraz z dodatkami o charakterze stałym, należnego żołnierzowi zawodowemu na zajmowanym przez niego stanowisku służbowym. R.Ch.
zdjęcie: 11 LDKP