Istnieją wątpliwości, czy okres służby w Policji zalicza się do okresu uprawniającego żołnierza zawodowego do uzyskania odprawy w związku ze zwolnieniem z zawodowej służby wojskowej. Ważne jest, kiedy żołnierz pracował w Policji, przepisy nowej ustawy o obronie Ojczyzny są w tej kwestii inne niż obowiązująca poprzednio ustawa o służbie wojskowej żołnierzy zawodowych.
W sprawie rozpoznanej Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z 30 maja 2023 r., sygn. akt III OSK 2217/21 żołnierz pełnił służbę w Żandarmerii Wojskowej od 1 lutego 2017 r. do 31 grudnia 2019 r. Z powodu niezawarcia kolejnego kontraktu został zwolniony z zawodowej służby wojskowej i przeniesiony do rezerwy.
W związku ze zwolnieniem ze służby na podstawie decyzji Komendanta Mazowieckiego Oddziału Żandarmerii Wojskowej otrzymał:
- odprawę w wysokości 100 % kwoty uposażenia zasadniczego wraz z dodatkami o charakterze stałym, należnymi w ostatnim dniu pełnienia zawodowej służby wojskowej,
- dodatkowe uposażenie roczne za 2018 r. i 2019 r.
- ekwiwalent pieniężny za 16 dni urlopu wypoczynkowego,
- gratyfikację urlopową za rok 2019 należną żołnierzowi, jego żonie, córce i synowi.
Żołnierz zaskarżył decyzję urzędu pierwszej instancji do Komendanta Głównego Żandarmerii Wojskowej. Kwestionował wysokość przyznanej odprawy, domagał się przyznania tego świadczenia w wymiarze 480 %. Powoływał się na brak otrzymania odprawy w służbie w Policji, w której pełnił służbę bezpośrednio przed rozpoczęciem służby jako żołnierz zawodowy.
Komendant Główny Żandarmerii Wojskowej utrzymał w mocy decyzji Komendanta Mazowieckiego Oddziału Żandarmerii Wojskowej otrzymał. Zdaniem urzędu organu odwoławczego do okresu pełnienia czynnej służby wojskowej (na potrzeby ustalenia prawa i wysokości odprawy w związku ze zwolnieniem z zawodowej służby wojskowej) nie zalicza się okresu pełnienia służby w Policji, nawet jeżeli poprzedzał on bezpośrednio zawodową służbę wojskową. Uznał, że niewypłacenie odprawy policjantowi w związku ze zwolnieniem go z tej służby bezpośrednio przed powołaniem do zawodowej służby wojskowej, nie czyni okresu służby w Policji okresem równorzędnym z czynną służbą wojskową.
Żołnierz odwołał się od decyzji Komendanta Głównego Żandarmerii Wojskowej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie, który oddalił jego skargę. W uzasadnieniu wyroku wojewódzki sąd administracyjny uznał za trafne stanowisko organów obu instancji, że fakt bezpośredniego przejścia zainteresowanego ze służby w Policji do służby w Żandarmerii Wojskowej – bez otrzymania odprawy w Policji – nie może mieć wpływu na uprawnienie tego rodzaju w służbie wojskowej.
Żołnierz zaskarżył wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie do Naczelnego Sądu Administracyjnego. Argumentował, że jest nierówne potraktowanie go jako byłego funkcjonariusza Policji w stosunku do pozycji byłego żołnierza zawodowego w zakresie ich uprawnienia do odprawy emerytalnej, w sytuacji gdy jeden z nich nie otrzymał odprawy przy zwolnieniu ze służby oraz nieuzasadnione pozbawienie go prawa do odprawy emerytalnej za okres pełnienia służby w Policji, gdy tymczasem żołnierz zawodowy, który przeszedł do służby w Policji i nie otrzymał przy zwolnieniu ze służby odprawy emerytalnej, po zwolnieniu ze służby w Policji otrzymuje odprawę w pełnej wysokości również za okres pełnienia służby jako żołnierz zawodowy. Zdaniem zainteresowanego to złamanie art. 32 konstytucji, który przewiduje, że każdy jest równy wobec prawa.
Naczelny Sąd Administracyjny oddalił skargę żołnierza. W uzasadnieniu wyroku sąd powołał się na obowiązujący w dacie rozpoznawania omawianej sprawy art. 94 ustawy z 11 września 2003 r. o służbie wojskowej żołnierzy zawodowych (tekst jedn. Dz. U. z 2022 r., poz. 535, z późn. zm.), która regulowała zasady przyznawania odprawy. Zgodnie z art. 94 ust. 1 ustawy o służbie wojskowej żołnierzy zawodowych do okresu zawodowej służby wojskowej zalicza się okresy pełnienia nieprzerwanej czynnej służby wojskowej, z wyłączeniem okresów zawieszenia w czynnościach służbowych lub tymczasowego aresztowania, chyba że prawomocnym orzeczeniem postępowanie karne lub dyscyplinarne, będące przyczyną zawieszenia lub aresztowania, zostało umorzone bądź żołnierz został uniewinniony na podstawie prawomocnego wyroku lub orzeczenia o uniewinnieniu w postępowaniu dyscyplinarnym. Zdaniem NSA, przy określeniu należnej skarżącemu odprawy nie może być wzięty pod uwagę również przepis art. 17a ust. 4 ustawy o służbie wojskowej żołnierzy zawodowych. Z jego treści wprost bowiem wynika, że okresy służby w formacjach mundurowych, tj. Policja, Straż Graniczna, Biuro Ochrony Rządu, Służba Ochrony Państwa, Państwowa Straż Pożarna, Służba Więzienna, Agencja Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencja Wywiadu, Służba Wywiadu Wojskowego, Służba Kontrwywiadu Wojskowego lub Urząd Ochrony Państwa, zalicza się jedynie do okresów, od których są uzależnione uprawnienia wymienione w art. 62 ust. 4 i art. 80 ust. 1 pkt 3 (tj. uprawnienia do: dodatkowego urlopu wypoczynkowego, dodatku za długoletnią służbę wojskową).
Zatem na gruncie obowiązującej w dacie rozpoznawania omawianej sprawy ustawy o służbie wojskowej żołnierzy zawodowych ustalenie prawa i wysokości odprawy żołnierzowi zawodowemu uzależnione jest od długości pełnienia przez niego czynnej służby wojskowej. Naczelny Sąd Administracyjny oddalił skargę żołnierza i wskazał, że skoro art. 94 ustawy o służbie wojskowej żołnierzy zawodowych nie stanowi, że okres służby w Policji powinien zostać wzięty pod uwagę przy ustaleniu prawa do odprawy żołnierza zawodowego, prawidłowe było stanowisko organów w sprawie odprawy.
Należy podkreślić, że przepisy dotyczące wliczania do okresu uprawniającego do odprawy dla żołnierza zawodowego służby w innych formacjach mundurowych uległy zmianie. W obecnym stanie prawnym kwestię odprawy dla żołnierza zwolnionego z zawodowej służby wojskowej reguluje art. 458 ustawy z 11 marca 2022 r. o obronie Ojczyzny (tekst jedn. Dz. U., poz. 2305, z późn. zm.). Zgodnie z art. 458 ust. 3 ustawy o obronie Ojczyzny do okresu zawodowej służby wojskowej zalicza się okresy pełnienia nieprzerwanej czynnej służby wojskowej, do którego dolicza się okres służby w innych formacjach mundurowych, z wyłączeniem okresów zawieszenia w czynnościach służbowych lub tymczasowego aresztowania, chyba że prawomocnym orzeczeniem postępowanie karne lub dyscyplinarne, będące przyczyną zawieszenia lub aresztowania, zostało umorzone albo żołnierz został uniewinniony na podstawie prawomocnego wyroku lub orzeczenia o uniewinnieniu w postępowaniu dyscyplinarnym. Służba w innych formacjach, o których mowa w przepisie art. 458 ust. 3 ustawy o obronie Ojczyzny, której czas podlega wliczeniu do okresu odprawy dla żołnierza zawodowego to służba jako funkcjonariusz Policji, Straży Granicznej, Służby Ochrony Państwa, Państwowej Straży Pożarnej, Służby Więziennej, Straży Marszałkowskiej, Służby Celno-Skarbowej, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służby Wywiadu Wojskowego, Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Centralnego Biura Antykorupcyjnego.
W konsekwencji, dla ustalenia prawa do odprawy dla żołnierza zawodowego istotne jest, pod rządami jakiej ustawy odbył służbę w Policji. W obecnym stanie prawnym, w myśl art. 458 ust. 3 ustawy o obronie Ojczyzny okres służby w innych służbach mundurowych, w tym między innymi służby w Policji podlega wliczeniu do okresu, który uprawnia do uzyskania odprawy w związku ze zwolnieniem z zawodowej służby wojskowej.
Aneta Mościcka
zdjęcie: 11 LDKP